Sport is geen wettelijke taak en dat maakt dat het (nog) niet altijd de aandacht krijgt die het verdient. Naast thema’s als stikstof, landbouw of betaalbare zorg kun je je afvragen of het überhaupt op de politieke agenda moet. Vanuit de sport bezetten we snelwegen en pleinen om onze kampioenen te huldigen, niet om te demonstreren. En wat zijn we dan trots! Veel citaten gaan over de kracht van sport. Beleving door verbroedering. Maar er is zoveel meer dan topsport.
“Sporten of bewegen is goed voor je” is niet altijd voldoende
Iedereen die regelmatig sport of beweegt zal zich herkennen in termen als plezier en/of prestatie. Of: fit, vitaal, gezond en gelukkig. Naast deze individuele waarden zijn er natuurlijk ook nog tal van sociale en daarmee maatschappelijke waarden. Helaas zijn deze waarden nog steeds niet voor iedereen vanzelfsprekend en ervaart niet iedereen de voordelen van sporten en bewegen. Sterker nog; voor een groot deel van de inwoners is structureel sporten of bewegen een opgave, een soms onneembare horde. We doen al heel veel om deze drempels te verlagen, maar slagen er met alle programma’s en interventies nog steeds niet in om patronen te doorbreken. Dat het goed voor je is, is geen toereikend argument. Bedenk maar hoe je zelf op zulke uitspraken reageert om iets te laten of juist te doen….
Maar wanneer we als individu niet profiteren van de voordelen, doen we dat als collectief ook niet; we werken bijvoorbeeld niet preventief aan onze (mentale) gezondheid, we leren ons minder goed in groepen te gedragen en we genieten te weinig van sociale verbondenheid. Ontwikkelingen met een verarmend, uithollend effect op onze maatschappelijke waarden. Langzaam, en daardoor niet altijd even zichtbaar.
Krachten bundelen voor passend sport- en beweegaanbod
Ten tijde van de lockdown, gingen we volop wandelen (en fietsen) in de toegestane kleine groepjes. Dat hield ons letterlijk en figuurlijk op de been en bleek voor veel Nederlanders een laagdrempelig alternatief. Hoe houden we dat vast? Dat kan in mijn ogen alleen wanneer we op alle overheidslagen onze energie gericht inzetten en de krachten bundelen. Georganiseerd, ondernemend of anders georganiseerde sport- en beweegactiviteiten, passend bij de doelgroep. Geen impulsen maar structurele programma’s en dat vraagt om een lange adem, volhouden dus. Continu meten & monitoren. Stoppen met wat niet of onvoldoende werkt en investeren in zaken die structureel voordeel opleveren.
Bestuurlijk gezien is sport de verantwoordelijkheid van de lokale overheden. Daar zien we dat de vaak beperkte capaciteit gericht is op ‘het openhouden van de winkel’. Daarbij ligt de focus op beheer en onderhoud van accommodaties (waar natuurlijk ook financieel het grootste belang zit) en het mogelijk maken van regelingen zoals het Jeugdfonds Sport & Cultuur of het Volwassenenfonds. Maar aan het ‘verbouwen’, en dus het ontwikkelen en implementeren van een visie, komen lang niet alle gemeenten toe. Gelukkig zien we daar dat de Rijksprogramma’s een helpende hand bieden zoals met de Brede Regeling Combinatiefuncties (inmiddels met een structureel karakter) of het Sportakkoord (dat vanuit de vorige beleidsperiode gecontinueerd wordt).
We weten echter uit ervaring dat landelijk beleid lokaal maatwerk vereist en daarom soms niet altijd de vooraf gehoopte resultaten met zich meebrengt. Simpelweg omdat in sommige regio’s extra inspanningen vereist zijn of omdat de capaciteit ontbreekt om eerst de benodigde voorwaarden ergens voor te scheppen. Daar zou de provinciale overheid dan weer in kunnen voorzien, zoals dat in Noord-Brabant al gebeurt rondom Uniek Sporten (sporten voor mensen met een beperking).
De tijd is rijp!
Met de komst van IZA (Integraal Zorgakkoord) en GALA (Gezond Actief Leven Akkoord), lijkt de tijd rijp voor meer integrale afstemming tussen Rijk, Provincie en Gemeenten. Niet om de dingen dubbel te doen, maar wel om inzet sneller en efficiënter te verzilveren. Óók op het terrein van sport en bewegen, of juist in dit domein, omdat het inmiddels over veel meer gaat dan alleen maar plezier en prestatie!